9392 پائیز 39 شماره یازدهم سال مالی حسابداری تجربی مطالعات فصلنامه 922 901 صص فرایند و دیماتل روش از استفاده با سهام سبد طراحی چارچوب شبکهای تحلیل برزیده فرخ چکیده تقوی تقی محمد زمانیان فاطمه فرد شناسایی جهت ابتدا راستا این در است. سهام سبد طراحی جهت مناسب مدل یک ارائه دنبال به مقاله این رتبهبندی منظور به سپس شدهاند. استخراج موردنظر معیارهای و کرده بررسی را موجود ادبیات معیارها توسط پرسشنامه این میشود. استفاده معیارها میان موجود روابط تعیین جهت پرسشنامهای از معیارها دیماتل تکنیک از روابط این تعیین منظور به است. شده داده پاسخ سرمایهگذاری صندوقهای مدیران شبکهای تحلیل فرایند روش از استفاده با شد مشخص معیارها میان روابط اینکه از پس شد. استفاده طی در بورس برتر شرکت 05 جز نقدینگی لحاظ از که شرکت 05 آن از پس و بندی رتبه معیارها بهوسیله و محاسبه را شرکتها این برای مطالعه مورد معیارهای و انتخاب را بودهاند 58 تا 50 سالهای میشود. تشکیل سهامی سبد اول شرکت 05 از استفاده با و نموده رتبهبندی را شرکتها تاپسیس روش شاخص از استفاده با و مقایسه سهمی 05 سبد بازدهی میانگین با پیشنهادی سهمی 05 سهام سبد بازدهی در گیرندگان تصمیم نظرات کننده تکمیل میتواند نحوی به پیشنهادی مدل که شد داده نشان شارپ باشد. نظرشان مورد سهام سبد طراحی سبدسهام تاپسیس دیماتل شبکهای تحلیل فرایند کلیدی: واژگان استادیارگروهحسابداریدانشگاهعالمهطباطبائیfbarzideh@yahoo.com دانشیارگروهمدیریتصنعتیدانشگاهعالمهطباطبائی کارشناسارشدمدیریتمالیدانشگاهعالمهطباطبائی 99/90/92 دریافت: تاریخ 92/7/90 پذیرش: تاریخ
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 601 مقدمه مدیریت سرمایهگذاری دو مبحث اصلی تجزیه و تحلیل اوراقبهادار و مدیریت سبدسهام را شامل میشود. تجزیه و تحلیل اوراق بهادار در برگیرنده تخمین مزایای تک تک سرمایهگذاریها است. در حالی که مدیریت سبد سهام شامل تجزیه و تحلیل ترکیب سرمایهگذاریها مدیریت و نگهداری مجموعهای از داراییهاست. )راعی و تلنگی )3050 در مسأله انتخاب سبد سهام دو رویکرد به طور سنتی مدلسازی شدهاست. رویکرد اول نظری بوده و بدیهی است که در آن سرمایهگذاران ریسکگریزی را به ریسک- پذیری ترجیح میدهند طبق این مدل فرض میشود سرمایهگذاران دارای تابع مطلوبیت موردانتظار هستند و در تشکیل سبد سهام خود سبدی را که حداکثر مطلوبیت موردانتظار را در مجموعهای از سبدهای ممکن برای آنها فراهم کند انتخاب میکنند رویکرد دوم 3 مطرح اجرایی است و مبتنی بر یک مدل بینشی و بصیرتی است که به وسیله مارکوویتز شد. در این رویکرد معیارهای انتخاب سبد سهام فقط به دو معیار ریسکپذیری )واریانس( و میانگین بازده کاهش یافت. طبق این رویکرد در تشکیل سبد سهام تعادل بین ریسکپذیری و بازده اجزای سبدسهام حایز اهمیت است مزیت رویکرد دوم آن است که در تصمیمات مالی کاربرد عملی دارد و بسادگی از واریانس برای محاسبه ریسکپذیری سبد سهام میتوان استفاده کرد به همین دلیل تکامل مدیریت ریسک- پذیری جدید به تئوری سرمایهگذاری در سبد سهام مارکوویتز برمیگردد. مفهوم بنیادی این تئوری از تنوعسازی و توزیع مشترك بازده سبدسهام بتدریج به سمت مدیریت ریسکپذیری حرکت کرد. در مراکز سرمایهگذاری معموال درباره دو سؤال مهم تصمیمگیری میشود: یکی نحوه انتخاب داراییها و دیگر اینکه چقدر از سرمایه را به خرید هر دارایی اختصاص داد. مارکوتیز به هر دو سؤال مزبور به روش بصیرتی پاسخ دادهاست. )عباسی و همکاران 3051( هدف این مقاله طراحی سبد سهام مناسب با استفاده از روشهای تصمیمگیری 1- Markowitz
907 چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از... چندمعیاره است. به همین منظور در ابتدا معیارهای انتخاب سهام با استفاده از مطالعه تحقیقات پیشین شناسایی شده و در سه بعد طبقه بندی شدهاند. سپس با استفاده از پرسشنامه مدیران صندوقهای سرمایهگذاری میزان تاثیر این متغیرها را بر روی یکدیگر مشخص نمودند. در پژوهش های پیشین از روش های دیگری برای رتبه بندی معیارها استفاده شده است. به دلیل اینکه تا کنون روش دیماتل جهت رتبه بندی معیارها در حوزه 3 تاثیرپذیری و مدیریت مالی استفاده نشده بود در این پژوهش با استفاده از روش دیماتل تاثیرگذاری متغیرها تعیین و با استفاده از روابط مشخص شده و نرمافزارDecision Super وزن هر یک از معیارها مشخص گردیدند. سپس از بین 05 شرکت نقد شوندهتر بورس 05 شرکت را با استفاده از روش تاپسیس انتخاب نموده و با 05 سبد انتخابی سبد سهامی طراحی و پیشنهاد گردید. بیان مسئله یکی از مسائل مهمی که در بازارهای سرمایه مطرح است و باید مورد توجه سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی قرار بگیرد مساله انتخاب سبد سرمایهگذاری مناسب است که سرمایهگذاران در این رابطه باید به ریسک و بازدهی سهام موجود توجه نمایند. در ادبیات مالی برای سرمایهگذارانی که به دنبال افزایش بازده بدون افزایش ریسک هستند سرمایهگذاری در سبد سهام توصیه شدهاست. پژوهشهای مارکوویتز نشان میدهد که سرمایهگذاران فقط به دنبال افزایش بازدهی نیستند بلکه به دنبال کاهش ریسک نیز میباشند. )مارکویتز 3880( 2 در گذشته سرمایهگذاران برای انتخاب سهام از شم تجاری و تجربیات خود مدد میگرفتند. با پیشرفت مدیریت مالی انتخابهای سرمایهگذاران روشمند شد و آنها با کاربرد مدلهای مختلف و تلفیق نتایج حاصل از آن با تجربیات خود قادر شدند تا انتخاب بهینه را محقق سازند. در گذشته انتخاب سهام فقط با یک معیار انجام میشد حال آنکه سرمایهگذار آرمانهایی دارد که تحقق آن آرمانها رضایت او را فراهم میآورد. سرمایهگذاران در بورس اوراقبهادار نیز از این 1- DEMATEL 2- Markowitz
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 601 قاعده مستثنی نیستند. آنها با پذیرش سطح معینی از ریسک به دنبال کسب بازدهی موردانتظار خود هستند. علم تصمیمگیری سرمایهگذاران را در راستای اتخاذ تصمیم بهینه با بکارگیری مدلهای مختلف یاری میکند. ادبیات و پیشینه تحقیق فرایند سرمایه گذاری مجموعهای از فعالیتهایی است که سرانجام آن خرید داراییهای واقعی یا اوراق بهادار است. برای انجام یک سرمایهگذاری درست در اوراق- بهادار معموال دو مرحله کلی پیشنهاد میگردد: نخست تجزیه و تحلیل اوراقبهادار و سپس مدیریت پرتفوی. منظور از مرحله اول شناخت و ارزشیابی اوراقبهادار است در مرحله دوم سرمایهگذار با تشکیل سبد سرمایهگذاری و مدیریت آن سعی در کاهش ریسک و افزایش بازدهی مینماید. )تهرانی 3052( 2 در سال 2552 در بازار سهام چین با استفاده 3 و سو در مورد تجزیه و تحلیل بنیادی وو از دادههای تجربی از سال 2555 تا 2552 یک مدل پیش بینی قیمت سهام را طراحی کردند که از سودآوری ریسک رشد نقدینگی و مدیریت داراییها تشکیل شدهاست. یافته ها نشان میدهد که این فاکتورهای تجزیه و تحلیل بنیادی میتوانند در پیش بینی قیمت سهام موثر باشند ساماراس )2555( با استفاده از یک روش چند معیاره و مطابق با سیستم پشتیبانی از 0 به ارزیابی سهام شرکتهای موجود در بورس اوراقبهادار آتن پرداخت. تصمیم گیری 4 به این روش بر اساس نسبتهای تحلیل بنیادین میباشد و از روش یو تی ای استار منظور طبقهبندی سهام از بهترین به بدترین و لحاظ کردن قدرت ریسکپذیری سرمایهگذار بهره میبرد. شیونگ لی و همکاران در سال 2558 مقالهای تحت عنوان سرمایهگذاری استراتژیک مالی با استفاده از روش دیماتل و فرایند تحلیل شبکهای داشتند. ابعاد این تحقیق شامل سه 1- Wu 2- Xu 3- DSS 5- UTA Star
909 چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از... دسته بنیادی تکنیکال و نهادی بوده است. نتایج تجربی نشان داد که تجزیه و تحلیل 3 بنیادی تجزیه و تحلیل تکنیکال و نهادی همگی دارای رابطه ای متقابل و خود بازخورد است. متغیرهای بنیادی شامل ریسک رشد سودآوری و مدیریت داراییها بوده است. متغیرهای تکنیکال شامل شاخص سنجه قدرت نسبی میانگین متحرك و میانگین متحرك همگرایی و واگرایی بوده است. بعد تجزیه و تحلیل نهادی نیز شامل متغیرهای حجم مبادالت و سرمایهگذاران نهادی بوده است. تهرانی در مقالهای تحت عنوان ارزیابی تاثیر استفاده از شاخصهای تحلیل تکنیکی بر بازده سهامداران به بررسی این مسئله پرداخته است. در این مقاله اثربخشی شاخصهای تکنیکی با مقایسه بازده حاصل از به کارگیری آنها با بازده حاصل از روش خرید و نگهداری از طریق آزمون مقایسه زوجی بررسی شده است. )تهرانی 3058 ( سوخکیان در پژوهشی از نسبتهای مهم و تاثیرگذار در سودآوری شرکتها به عنوان داده استفاده کرده است و دریک صنعت تعداد 04 شرکت در دوره زمانی سه ساله 50 تا 51 را با هم مقایسه کرده و درنهایت اولویت انتخاب سهام شرکتهای مورد بررسی را مشخص نموده است. در این تحقیق روشی چندمعیاره برای انتخاب سهام با به کارگیری ابزارقدرتمند تحلیل مالی که از مناسبترین روشهای ارزیابی در مورد تصمیمگیریهای سرمایهگذاری بلندمدت است طراحی شدهاست. )سوخکیان 3058( محمدهادی بناکار در سال 58 در تحقیق خود با عنوان انتخاب سبد بهینه سهام با استفاده از تصمیمگیری چند معیاره پرداخته است. در این تحقیق ابتدا معیارهای موثر جهت انتخاب سهام با مرور ادبیات تحقیق استخراج شده است سپس با استفاده از نظرات خبرگان اهمیت هر یک از این معیارها مورد سنجش قرار گرفته است. )بناکار 3058 ( در این تحقیق با استفاده از یک مدل تصمیمگیری چند معیاره جدید شامل دیماتل و 2 برای انتخاب بر مبنای مدل قیمتگذاری فرایند تحلیل سلسله مراتبی و ویکور 0 به انتخاب سهام طراحی شدهاست. در این تحقیق عوامل موثر و داراییهای سرمایهای وزن مربوط به ابعاد این تحقیق شامل نرخ بهره بدون ریسک و بازده مورد انتظار بازار و 1- Self-feedback 2- Vikor 3- Capm
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 660 بتای اوراق بهادار به دست آمده است. معیارها انتخاب سهام هدف این مقاله در ابتدا شناسایی معیارهای موثر در انتخاب سهام است که با مطالعه پژوهشهای پیشین معیارهای تجزیه و تحلیل بنیادی تجزیه و تحلیل تکنیکال و نهادی که شامل هشت متغیر نیز بودهاند شناسایی شدند. تجزیه و تحلیل بنیادی شامل چهار متغیر ریسک رشد سودآوری مدیریت دارایی و تجزیه و تحلیل تکنیکال شامل شاخص سنجه قدرت نسبی و میانگین متحرك همگرایی/ واگرایی و تجزیه و تحلیل بنیادی شامل حجم مبادالت و سرمایهگذاران نهادی میباشد. در تجزیه و تحلیل بنیادی با استفاده از عناصر کلیدی صورتهای مالی به پیشبینی قیمت سهام شرکتها میپردازیم و در تجزیه و تحلیل تکنیکی با استفاده از سریهای زمانی قیمتهای سهام را پیشبینی میکنیم و در تجزیه و تحلیل نهادی به ارتباط بین حجم و قیمت معامله توسط سرمایهگذاران نهادی توجه میکنیم. 3. معیارهای سودآوری شامل حاشیه سود خالص می باشد. حاشیه سودخالص: سود خالصی که شرکت به ازای هر واحد درآمد ایجاد می نماید. )ادریسینگ 2555( 2. معیار های مدیریت دارایی شامل سرمایه در گردش خالص میباشد.سرمایه در گردش خالص را دارایی جاری منهای بدهی جاری تشکیل میدهد. 0. متغیردیگر متغیر ریسک شامل ریسک بازار میباشد.ریسک سیستماتیک )بتا(: تغییرپذیری در بازده کل اوراق بهادار که مستقیما با تغییرات و تحوالت کلی در بازار یا اقتصاد عمومی مرتبط است. )راعی 3050 ( متغیر ریسک بازار نشان دهنده نوسانات بازده یک دارایی نسبت به نوسانات بازده شاخص بازار است. برای اندازهگیری این معیار میتوان از دو روش استفاده کرد. روش اول محاسبه رگرسیون بازده هر سهم بر شاخص بازار است. معادله رگرسیون بدست آمده که به شرح زیر می باشد شامل عرض از مبدا و شیب می باشد: معادله 3
999 چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از... شیب این معادله رگرسیون ( ( در واقع همان بتای سهم میباشد. روش دوم محاسبه بتا این است که ابتدا کوواریانس بین بازده دارایی مورد نظر ( i R( و بازده پرتفوی بازار ( m R( محاسبه و مقدار حاصله بر واریانس بازده پرتفوی بازار تقسیم میشود: معادله 2 در عین حال بتای پرتفوی برابر با میانگین وزنی بتای داراییهای موجود در پرتفوی میباشد که به صورت زیر محاسبه میشود: معادله 0 در معادله فوق W i نسبت سرمایهگذاری در سهام i در کل پرتفوی و β i بتای دارایی i ام میباشد. متغیر رشد شامل نرخ رشد درآمد نرخ رشد سود خالص و نرخ رشد سود هر سهم می باشد. الف( نرخ رشد درآمدها درجه تغییر در عایدات شرکت در طی دوره زمانی مشخص را نشان میدهد. )بریکلی 3850( 3 ب( نرخ رشد سود خالص درجه تغییر در سود خالص شرکت در طی دوره زمانی مشخص است. )ادریسینگ 2555 ( ج( نرخ رشد سود هر سهم درجه تغییر در سود هر سهم شرکت در طی دوره زمانی مشخص است. )همان( میانگین متحرك همگرایی / واگرایی :(MACD( اختالف میان دو متحرك نمایی صافتر حاصل از قیمتهای پایانی است. )مورفی 3055( سنجه قدرت نسبی :(RSI) این سنجه توسط ولس وایلدر معرفی گردیده است که با استفاده از فرمول زیر محاسبه میشود: 1- Brickley
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 661 RSI n = )4( که در این فرمول مورد بررسی است. تغییرات قیمت مثبت و تغییرات قیمت منفی در طی دوره حجم مبادالت: میزان معامالت انجام شده بر روی سهام در طی دوره مورد بررسی است. سرما یهگذار نهادی موضوع بند 21 مادة یک قانون بازار اوراق بهادار ج.ا.ا عبارتند از: بانکها و بیمه ها هلدینگها شرکتهای سرمایهگذاری صندو ق بازنشستگی شرکت تأمین سرمایه و صندوقه یا سرمایهگذاری ثبت شده نزد سازم نا بورس و اوراق بهادار هر شخص حقیقی یا حقوقی که بیش از 0 درصد یا بیش از 0 میلیارد ری لا از ارزش اسمی اوراق بهادار در دست انتشار ناشر را خریداری کند سازما نها و نهاده یا دولتی و عمومی شرکتهای دولتی اعضای هیأت مدیره و مدیران ناشر یا اشخاصی که کارکرد مشابه دارند. تعیین اثرگذاری متغیرها بر یکدیگر در این مقاله برای بررسی تاثیر متغیرها بر یکدیگر از روش دیماتل استفاده و پس از آن با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکهای متغیرها رتبهبندی شدهاند. برای تشکیل سبد سهام 05 شرکت نقدشوندهتر طی سالهای 50 تا 58 انتخاب شدهاند که با استفاده از وزنهای محاسبه شده توسط روش فرایند تحلیل شبکهای و روش تاپسیس شرکتها را رتبه بندی نموده و با استفاده از 05 شرکت اول سبد سهامی طراحی شده است. روششناسی تحقیق جامعه مورد بررسی از آنجایی که برای این تحقیق از دو گروه داده استفاده میشود یعنی ابتدا با استفاده از پرسشنامه متغیرهای این تحقیق توسط مدیران صندوقهای سرمایه گذاری رتبهبندی میشوند پس در این زمینه مدیران صندوقهای مشترك سرمایهگذاری جامعه آماری را
993 چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از... تشکیل میدهند سپس برای اینکه بتوان نتایج حاصله را آزمون کرد سبد سهامی را تشکیل داده که با استفاده از روش تاپسیس 05 شرکت انتخاب شوند پس جامعه مورد بررسی در این قسمت تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار میباشند که از ابتدای سال 54 تا پایان سال 58 سهام آنها در بورس مورد معامله قرار گرفته است. روش گردآوری دادهها اطالعاتی که برای این تحقیق جمع آوری شدهاند از منابع دست اول و منابع دست دوم بدست آمدهاند به عبارت دیگر از دو گروه داده استفاده شدهاست. دادههایی که از طریق پرسشنامه از مدیران صندوقهای سرمایهگذاری مشترك به دست میآید )منابع دست اول( و دادههایی که از تحقیقات پیشین و صورتهای مالی شرکتها به دست آمده است )منابع دست دوم(. روش تجزیه و تحلیل دادهها روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی در تصمیمگیریهای کالن متخصصین مایلند که از بین گزینههای موجود بهترین گزینه را اتخاذ نمایند. در عصر حاضر با توجه به پیشرفتهای اقتصادی و رقابتهای جهانی تصمیمگیری با معیار چندگانه اهمیت بسزایی پیدا کردهاست. از اینرو الزم است که تکنیک یا تکنیکهای مناسبی برای انتخاب بهینه و تصمیمگیری صحیح طراحی شود از این میان روشهای MADM تحلیل سلسله مراتبی 3 بیش از سایر روشها در علم مدیریت مورد استفاده قرار گرفتهاست. این روش توسط ساعتی مطرح گردید و از آنجا که سازگاری زیادی با نحوه تفکر و فرایندهای ذهنی انسان دارد و نیز الگوریتم آن بر اساس یک منطق ریاضی بنا نهاده شده است از کارایی باالیی برخوردار بوده و استفاده از آن بسیاری از مشکالت تصمیمگیری را حل نموده است. تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی در سال 3852 توسط ساعتی بهبود یافت و با جایگزین نمودن 1- Analytic Hierarchical Process (AHP)
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 661 شبکه به جای سلسله مراتب روش ANP 3 ابداع گردید. ANP روش کاملتری نسبت بهAHP است. در AHP فرض بر این است که گزینهها از معیارها مستقلند ولی در ANP این محدودیت نادیده گرفته شده و امکان وابستگی عناصر در یک مجموعه )وابستگی معیارها به هم یا گزینهها به هم( و وابستگی عناصر در مجموعههای مختلف )وابستگی معیارها به گزینهها( وجود دارد. در مواقعی که وابستگی بین معیارهای انتخاب گزینههای ممکن زیاداست الگوریتمANP بسیار مناسب میباشد. در این تحقیق نیز به دلیل اینکه وابستگی میان معیارها و گزینه ها با یکدیگر وجود دارد و روابط بین معیارها به صورت خطی نیست از الگوریتم ANP استفاده شده است. در کل میتوان گفت که ساختار سلسله مراتبی در AHP خطی است و سطوح بر اساس صعودی و یا نزولی مرتب شدهاند و هر سطح فقط با سطوح باالیی و پایینی ارتباط مستقیم دارد و این ضعف ساختار سلسله مراتبی است ولی درANP این مشکل برطرف شده و ساختار به صورت شبکهای تعریف میشود و وابستگیهایی که در یک تصمیمگیری معیارها و گزینههای انتخاب با هم داشتند به صورت شبکه بیان میشود. )همان 3058( در تعریف مراحل ANP ساعتی الگوریتم را طی چند مرحله بیان کرده- است ولی با توجه به کاربرد آن در مسائل مختلف قابل تغییر میباشد و توجه به این نکته ضروری است که ساختار اصلی باید حفظ شود. الف( تعریف مسئله و هدف آن ب( ترسیم شبکه کلی و معیارها )درخت سلسله مراتبی( ج( تعیین معیارها و گزینه های تصمیمگیری د( تعیین رویکرد کلی مسئله و با توجه به اهداف مورد انتظار و مشخص کردن وابستگیهای موجود که به وسیله پیکانی جهت دار مشخص میشود. ه( انجام مقایسات زوجی معیارها طبق روش AHP و( انجام مقایسات زوجی خوشهها و گزینههای انتخاب طبق وابستگیهای موجود. در این مرحله یک ماتریس شامل نتایج مقایسه زوجی معیارهای تصمیم گیری ایجاد 1- Analytical Network Process (ANP)
991 چارچوب طراحی سبد سهام با استفاده از... میگردد که در نهایت وزن نسبی معیارهای تصمیمگیری از آن مشتق میگردند. در تعریف وزن نسبی و وزن نهایی میتوان گفت که عنصر هر سطح نسبت به عنصر مربوطه خود در سطح باالتر به صورت زوجی مقایسه و وزن آنها محاسبه میشود. این وزن را وزن نسبی گویند. تلفیق وزنهای نسبی وزن نهایی هر گزینه را مشخص میکند. روش دیماتل تکنیک دیماتل در اواخر سال 1971 میالدی عمدتا برای بررسی مسائل بسیار پیچیده جهانی به وجودآمد. اهداف استراتژیک و عینی از مسائل به منظور دسترسی به راهحلهای مناسب مدنظر قرارگرفت. دیماتل برای ساختاردهی به یک دنباله از اطالعات مفروض کاربرد دارد. به طوریکه شدت ارتباطات را به صورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده بازخورهای توام با اهمیت آنها را تجسسنموده و روابط انتقال ناپذیر را محاسبه میکند. پایه روش دیماتل بر اساس این فرض بنا شدهاست که یک سیستم شامل مجموعه ای از معیارها است و مقایسه زوجی روابط میان این معیارها می تواند به وسیله معادالت ریاضی مدل شوند. این تکنیک فراگیر برای ساختن و تحلیل مدلهای ساختاری مرتبط با روابط علی و معلولی پیچیده میان عوامل یک مسئله است. این تکنیک بر مبنای دیاگرافها بنا نهاده شدهاست دیاگرافها میتوانند مفهوم شدت اثر یک رابطه علی و معلولی را به صورت عددی توصیف کنند. تکنیک بکاررفته در این پژوهش بر اساس 3 درسال 1991 است که شامل تعاریف زیر می باشد: مدل پاالیش شده هوری و شیمیزو الف: مقیاس مقایسه زوجی می تواند بر اساس چهار سطح بنا شود به طوری که امتیازهای 0 و 1 2 3 4 برای بیان مفاهیم «تاثیر بسیار شدید» و «تاثیر شدید» «تاثیر متوسط» «تاثیرکم» و«بدون تاثیر» بکار می رود. ماتریس ابتدایی روابط مستقیم Z یک ماتریس *n n است که بر اساس مقایسات زوجی میان معیارها و به کمک واژه های کالمی شدت تاثیر عوامل میان هم تشکیل می شود به طوری که Z ij به صورت عددی است که میزان تاثیر معیار i را بر معیار j مشخص می کند. 1- Hori & Shimizu
مطالعات فصلنامه 6931 پائیز 93 شماره یازدهم سال مالی حسابداری تجربی 661 تاپسیس روش حل راه با را فاصله کمترین باید انتخابی گزینه که است استوار مفهوم این بر TOPSIS 3 باشد. داشته منفی آل ایده حل راه با را فاصله کمترین و مثبت آل ایده را مساله هر و میگیرند قرار ارزیابی مورد شاخص n وسیله به گزینه m روش این در نظر در بعدی n فضای یک در نقطه m شامل هندسی سیستم یک عنوان به میتوان گرفت. تصمیم ماتریس آوردن دست به صفر: گام است. شاخص n و گزینه m شامل که میشود ارزیابی تصمیمی ماتریس روش این در که شاخصی و سود شاخص است مثبت مطلوبیت ی دارا که شاخصی ماتریس این در میباشد. هزینه شاخص است منفی مطلوبیت دارای تصمیم ماتریس کردن نرمال اول: گام r ij ترتیب این به میکنیم. مقیاس بدون را تصمیم ماتریس در موجود مقیاسهای گام این در میشود. تقسیم شاخص همان به مربوط بردار اندازه بر مقادیر از کدام هر که میآید: دست به زیر رابطه از درایه هر نتیجه در شده نرمال ماتریس به دهی وزن دوم: گام تصمیم- منظور این به شود کمی است الزم و است پارامتری واقع در تصمیم ماتریس میکند. معین را وزنی شاخص هر برای گیرنده میشود. ضرب )R( شده نرماالیز ماتریس در (w) وزنها مجموعه 1- Technique For Order Preference By Similarity To Ideal Solution
997 از... استفاده با سهام سبد طراحی چارچوب شده) n*n ( نرماالیز تصمیم ماتریس در ضرب قابل W 1*n ماتریس اینکه به توجه با نمود. تبدیل W n*n قطری ماتریس یک به را وزن ماتریس باید ضرب از قبل نیست اصلی( قطر روی )وزنها منفی: آل ایده حل راه و مثبت آل ایده حل راه تعیین سوم: م گا مجازی گزینه دو A * و A - کنیم: می تعریف زیر صورتهای به را سود شاخص به مربوط jهای J={1,2,3,,n} هزینه شاخص به مربوط jهای {n,,1,2,3}= هستند. حل راه بهترین و بدترین واقع در شده ایجاد مجازی گزینه دو ها فاصله اندازه آوردن دست به چهارم: گام گزینه فاصله یعنی میسنجیم. اقلیدسی روش از را بعدی n گزینه هر بین فاصله. مییابیم منفی و مثبت ایدهآل گزینههای i از را ایدهآل راهحل به نسبی نزدیکی محاسبه : پنجم گام آید: می دست به زیر فرمول طریق از معیار این گزینه فاصله چه هر که است مشخص بود. خواهد نزدیکتر 3 به نسبی نزدیکی باشد کمتر ایدهآل راهحل از A i
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 661 گام ششم: رتبه بندی گزینهها نهایتا گزینهها را بر اساس ترتیب نزولی رتبه بندی میکنیم. تجزیه و تحلیل نتایج نتایج حاصل از روش دیماتل در جدول شماره 3 نشان داده شده است: جدول.9 میزان تاثیر گذاری و تاثیرپذیری متغیرها S1 0.10187 0.101868 S2 0.15925 0.159246 S3 0.05691 0.056906 S4 0.17469 0.174691 S5 0.03863 0.038625 S6 0.02744 0.027437 S7 0.17599 0.175986 S8 0.26524 0.265241 با توجه به نتایج محاسبه شده بعد تحلیل نهادی به عنوان تاثیرپذیرترین متغیر و بعد تحلیل بنیادی به عنوان تاثیر گذارترین متغیر بوده است اگر میزان +R J محاسبه شده را نرمالیزه کنیم وزن هر کدام از ابعاد بدین صورت است: بعد تحلیل نهادی با وزن 5/082 = W با اهمیت ترین بعد تحلیل بنیادی با =W 5/038 و تحلیل تکنیکال 5/258=W به ترتیب اهمیتهای بعدی جامعه مورد بررسی بوده اند. در مورد متغیرها نیز ماتریس نهایی به صورت جدول شماره 2 میباشد:
999 از... استفاده با سهام سبد طراحی چارچوب ابعاد تاثیرپذیری و تاثیرگذاری ماتریس جدول 2. ریسک رشد سودآوری مدیریتدارایی سنجهقدرتنسبی میانگینمتحرکهمگراییواگرایی حجممبادالت سرمایهگذاراننهادی R J R+J R-J تاثیر رشد معیار که رسید نتیجه این به توان می شده محاسبه J و R میزان به توجه با است. بوده متغیر تاثیرپذیرترین نهادی سرمایهگذاران معیار و متغیر گذارترین است: بوده زیر صورت به معیارها شده حاصل وزن نهایت در معیارها نهایی وزن ماتریس 3 جدول معیار R J R+J R-J c1 c2 c3 بدین شدهاست رتبهبندی دیماتل روش در متغیر تاثیرگذارترین عنوان به رشد متغیر بیشتر شرکت یک درآمدهای و سود رشد میزان چه هر که معنی که میدهد نشان باشد نماید. ایجاد سهامدارانش برای مطلوبی بازدهی میتواند مزبور شرکت واقع در یا بازار ریسک متغیر میگیرد قرار بعدی اولویت در که تاثیرگذاری متغیر اینجا در است سهام بتای همان صندوقهای مدیران که گرفت نتیجه میتوان با شرکتهای سهام میدهند ترجیح خود اول اولویت دو به توجه با سرمایهگذاری سرمایهای دارایی قیمتگذاری فرمول اساس بر بازار متغیر البته برگزینند را کمتر ریسک انتخاب متغیرهای بین از پس میباشد سهام موردانتظار بازده تعیینکننده عوامل از یکی
فصلنامه مطالعات تجربی حسابداری مالی سال یازدهم شماره 93 پائیز 6931 610 شده برای رتبهبندی اهمیت بسزایی دارد به دلیل اینکه از یک طرف میزان ریسک سیستماتیک هر سهم را نشان میدهد و از طرف دیگر با استفاده از این متغیر میتوان بازده موردانتظار هر سهم را بهدستآورد. عالوه بر موارد مطرحشده بتای سهام انتخابشده در پرتفوی برای کاهش ریسک پرتفوی بسیار حایز اهمیت است به دلیل اینکه اگر ما سهامی با بتای منفی بتوان انتخاب کنیم در شرایطی که بازار منفی باشد به راحتی میتوان با افزایش قیمت سهام با بتای منفی از کاهش بازده پرتفوی کاست. نتیجهگیری در این پژوهش محقق بر آن بوده است تا از طریق رتبهبندی متغیرها به تدوین استراتژی برای سرمایه گذاران بپردازد به همین منظور پس از اینکه معیارهای سرمایه- گذاری از طریق مطالعه پژوهشهای پیشین شناسایی شد پرسشنامهای تدوین شد مدیران صندوقهای سرمایهگذاری مشترك جامعه مورد بررسی در این پژوهش بودهاند. پس از رتبهبندی معیارها توسط مدیران میزان اهمیت و وزن هر یک از متغیرها به وسیله فرایند تحلیل شبکهای مشخص شد پنجاه شرکت برتر بورس که از لحاظ نقد شوندگی طی دوره پنج ساله 50 تا 58 در نرم افزار رهآورد نوین در رتبه اول تا پنجاه قرار گرفتهاند و همچنین جز شرکتهای واسطه گری مالی نبودهاند انتخاب شدند. کارشناسان تجزیه و تحلیل نهادی و بنیادی را بر تجزیه و تحلیل تکنیکی در انتخاب سهام ترجیح میدهند. دلیل این موضوع در این دانسته شدهاست که در تجزیه و تحلیل تکنیکی اطالعات خود بازار و تولید شده توسط بازار که مطالعه و بررسی شده است و چون بورس اوراق بهادار تهران از کارایی باالیی برخوردار نیست بنابراین میزان دسترسی اطالعات در آن کم است و انجام تجزیه و تحلیل تکنیکی دشوار به نظر رسیده است و دالیل دیگری نظیر این که تجزیه و تحلیل بنیادی ساده است و نظریههای مالی بیشتر از این نوع تجزیه و تحلیل حمایت میکند. از بین 05 شرکت انتخابشده شاخصهای هر شرکت را با استفاده از دادههایی که از نرمافزار رهآورد نوین استخراج شد محاسبه نمودیم. سپس با استفاده از وزنی که از روش فرایند تحلیل شبکهای حاصل شد و روش تاپسیس به رتبهبندی این شرکتها پرداختیم. با 05 شرکت برتر سبد سهامی ساختیم که بازدهی 0 ساله این سبد 322/33 درصد و ریسک
929 از... استفاده با سهام سبد طراحی چارچوب درصد 85/80 با برابر بازدهی نشدند انتخاب که شرکتی 25 بودهاست 322/252 سبد این که ساختهایم سهامی سبد پیداست نتایج این از که همانگونه داشتهاند 321/354 ریسک با متنوعتر میتواند آن دالیل از یکی که است داشته هم بیشتری ریسک بیشتر بازدهی با باشد. بازار سبد بودن کنیم. می استفاده شارپ شاخص از نیز سبد عملکرد بررسی برای یب ارزیا ماتریس 2. جدول پرتفوی عملکرد شارپ معیار 3/1876 3/7012 3/1723 3/1176 بازده 121/11 07/87 37/30 167/17 پرتفوی سبد 03 سهمی سبدبازار سبد 23 سهمی سبد 73 سهمی بهتر بازار به نسبت سهمی 05 پرتفوی که گفت میتوان فوق جدول نتایج به توجه با 05 پرتفوی با مقایسه در اما شود انجام نمیتواند مقایسه این واقع در اما عملکردهاست داشته نیز بهتری نسبتا عملکرد داشته بهتری بازدهی اینکه بر عالوه سهمی 05 سبد سهمی مشارکت اوراق بازده نرخ با مشابه ریسک بدون بازده نرخ شارپ معیار محاسبه در است. شدهاست. گرفته نظر در درصد 32
مطالعات فصلنامه 6931 پائیز 93 شماره یازدهم سال مالی حسابداری تجربی 611 منابع مآخذ و.1.2.0.6.7.1 هلسلس تحلیل فرایند مدل ابرزی مهدی. سامتی مرتضی. ودلبری مهدی.) 71 (.کاربرد تهران.مجلهبرنامه بهادار اوراق بورس در سهام انتخاب بر موثر معیارهای تعیین در مراتبی وبودجهشماره 88 27-0. سود.تهران: به قیمت ضریب و سرمایه ساختار بین مهدی.) 1073 (.ارتباط افضلی سید پایاننامهکارشناسیارشد:دانشکدهمدیریتدانشگاهعالمهطباطبایی. اب هنیهب سهام سبد بناکار محمدهادی. شریعتپناهی مجید. وامیری مقصود.) 73 (.انتخاب معیاره.فصلنامهبورساوراقبهادارشماره 11 26-7. چند گیری تصمیم از استفاده تیریدم دانشکده بهادار.تهران: اوراق بورس ) 1087 (. علی. جهانخانی علی. پارساییان دانشگاهتهران. گذاری.تهران:نگاهدانش. سرمایه تهرانی رضا.) 1072 (.مدیریت شاخصهای از استفاده تاثیر ارزیابی ) 1073 (. آرش. تحریری احمد مدرس رضا تهرانی سهامداران.نشریهتحقیقاتاقتصادیدانشگاهتهرانشماره 32 20 - بازده بر تکنیکی تحلیل 61..8.7.3.13 امین مترجم(تهران: سرمایه سهام.)شرکتتامین ارزشگذاری داموداران آسوات.) 1077 (. انتشاراتکیهان. تهران: زارده مترجم( حنفی )پیام. ارزشگذاری. پنهان نیمه ) 1033 (. آسوات. دامودران انتشاراتترمه. )مجرتم شوری مجتبی. و جهانخانی )علی. نوین. مالی مدیریت ) 1077 (. استفان. راس تهران:سمت. راعی رضا تلنگی پیشرفته. گذاری سرمایه مدیریت ) 1070 (. احمد. هها)سمت( دانشگا انسانی علوم کتب تدوین و مطالعه تهران :.11.12.10 رضا و راعی انتشاراتسمت. سازمان تهران: ریسک. مدیریت و مالی مهندسی مبانی ) 1077 (. علی. سعیدی شور زا استفاده با سهام پرتفوی سازی راعی رضا. وعلیبیگی هدایت.) 1073 (.بهینه ذرات.تحقیقاتمالیدانشکدهمدیریتدانشگاهتهران 26. تجمعی حرکت و فاطمه مهدویجعفری یحیی زارعمهرجردی در پرتفولیو انتخاب نظریان راحله) 1073 (..بیستوششمینکنفرانسبینالمللی شبکه تحلیل فرایند اساس بر ای منطقه برق شرکت برق.
923 از... استفاده با سهام سبد طراحی چارچوب.16.17.11.18.17.13.23.21.22.20.26.27.21 عباس. بازرگان زهره. سرمد :انتشاراتآگه. تهران. رفتاری علوم در تحقیق های روش.) 1071 (. حجازی الهه و رد ماهس انتخاب برای معیاره چند پور هوفیاضی ل.) 1073 (.روش سوخکیان م ولی مدیریت و مالی مهندسی مجله مالی. متغیرهای از استفاده با تهران بهادار اوراق بورس پرتفوی شمارهپنجم 07-70. P/E.تهران: ضریب بر موثر حسابداری و اقتصادی سهمانیاصل علی.) 1077 (.متغیرهای رسالهدکتریدانشکدهمدیریتوحسابداریدانشگاهعالمهطباطبایی. اب سهام سبد گزینش ریاضی شاهعلیزاده محمد. ومعماریانی عزیزاهلل.) 1072 (.چارچوب چندگانه.بررسیهایحسابداریوحسابرسیدانشکدهمدیریتدانشگاهتهران 71. اهداف گذاری.تهران:نگاهدانش. سرمایه شریعتپناهی سیدمجید.) 1077 (.مدیریت قاروا بورس در گذاری سرمایه مدیریت ) 1073 (. ندا. بشیری و ابوالفضل. آبادی شهر بهادار.تهران:سازمانبورساوراقبهادارتهران. تهران: مرکب. های سازه سازی بهینه و ژنتیک های الگوریتم ) 1078 (. امید. صالحی انتشاراتعابد. تهران. بهادار اوراق بورس در تکنیکی تحلیل از گیری بهره صمدی سعید.) 1073 (.کاربرد مجلهپیشرفتهایحسابداریدانشگاهشیراز 128-126. یلاکهایس و جواد. محمدی محمدحسن. ملکی محمدعلی. افشاری اکبر. تبریز عالم اریما مصنوعی عصبی شبکه مدل از استفاده با سهام سبد بهینه مردای ج.) 73 (.انتخاب تهران.اولینکنفرانسساالنهمدیریت نوآوریو بهادار اوراق بورس در مارکوئیتز مدل و کارآفرینی 13-1. ماهس سبد سازی بهینه و کرگز منصور. عباسی ابراهیم. ومقدسی مطهره.) 1073 (.انتخاب ریسک.فصلنامهمدیریتصنعتی از متفاوتی تعاریف اساس بر ژنتیک الگوریتم از استفاده با دانشکدهعلومانسانیدانشگاهآزاداسالمی. معرض در ارزش مدل از استفاده با پرتفوی سازی 1071 (.بهینه کریمی مریم.)شهریور تهران.تهران:دانشگاهالزهرا. بهادار اوراق بورس در VAR خطر. محمدصادق.واعظی و کیفی)رضا و کمی تحقیق های.روش ) 1033 ( دیوید. ناب مک -اشراقی. :انتشاراتصفار تهران ) آزمندیان.)اه لدم و ها )روش سهام مهرانی ک. مهرانی ک. ومیرصانعی ر.ا.) 1073 (.ارزشیابی )ص. 63 (.درتهران:موسسهکتابمهرباننشر.
مطالعات فصلنامه 6931 پائیز 93 شماره یازدهم سال مالی حسابداری تجربی 611 نامه پایان هولوگرافیک. ساختار طراحی برای راهکار ارائه مریم. نسب هاشمی 28. کارشناسیارشددانشگاهعالمهطباطبایی 63. 28. Edirisinghe, N., & Zhang, x. (2007). Generalized DEA model of fundamental analysis and its application to portfolio optimization. Journal of Banking & Finance, 3312. 29. Frank Reilly, K. B. (2002). Investment analysis and portfolio management. Ohio: Australia ; Mason 30. Hakyeon Lee, Chulhyun Kim, Yongtae Park. 2010, Evaluation and management of new service concepts: An ANP-based portfolio approach, Computers & Industrial Engineering. 31. Jerry ho, w. r., lung tsai, c., tzeng, g. h., & fang, s. k. (2011). combined DEMATELtechnique with a novel MCDM model for exploring portfolio selection based on CAPM. expert systems with applications, 16-24. 32. Lee. (2009). Applying artificial neural networks to portfolio selection: empirical study in taiwan stock market. DissertationPresented to thegraduate Faculty of the Marshall Goldsmith School of Management Alliant International University, 26. 33. Lee, W.-S. (2009). Financial Investment Strategy by DEMATEL and Analytic Network Process. Graduate Student, Department of Business and Entrepreneurial Management Kainan University, 4. 5 و 34. Lee, W.-S., Huang, A. Y., Chen, C.-C., & Cheng, C.-M. (2008). Financial Investment Strategy by DEMATEL and Analytic Network Process. Yuan Ze University, 1-32. 35. Marshall, B., & Cahan, R. (2005). Is technicalanalysis profitable on a stock market which has characteristics that suggest it may be inefficient? Research in International Business and Finance, 384-398. 36. Murphy, j. j. (1999). technical analysis of the financial markets. newyork NYIF, 16. 37. Samaras, G., Matsatsinis, N., & Zopounidis, C. (2008). A multicriteria DSS for stock evaluation using fundamental analysis. European Journal of Operational Research, 1380-1401. 38. Siskos, Y., Zopounidis, C., & Pouliezos. (1994). An integrated DSS for financing firms by an industrial development bank in Greece. Decision Support Systems, Volume 12, Issue 2, 151-168.